مباحث جامع اخلاقی - کتاب طهارة الاعراق ابن مسکویه
فایل سخنرانی با فرمت wma و به طور معمول به سایز تقریبی 5 تا 6 مگابایت هستند.
تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق (یا طهارة الاعراق )
، کتابی به عربی در بارة علم اخلاق نوشتة ابوعلی احمدبن محمدبن یعقوب رازی
ملقب به مسکویه ، فیلسوف قرن چهارم و پنجم . مسکویه در جاویدان خرد الحکمة
الخالدة نوشته است که اصول اخلاق را در تهذیب الاخلاق آورده و این نشان
می دهد که تهذیب الاخلاق پیش از جاویدان خرد تألیف شده است .
در سنّت فلسفة اسلامی پرداختن به اخلاق فلسفی به صورت مباحث عقلی چندان
متداول نبوده و تهذیب الاخلاق یکی از معدود آثاری است که در آن تلاش شده تا
اخلاق فلسفی با بهره گیری از مبانی اخلاق نزد افلاطون و ارسطو تبیین شود.
تهذیب الاخلاق در هفت مقاله تنظیم شده است (مسکویه ، مقدمة تمیم ، ص 24).
بعضی آن را شامل شش مقاله و بعضی آن را مشتمل بر هشت مقاله دانسته اند و
این ناشی از آن است که در برخی چاپها ترتیب مقالات تغییر کرده و بعضی بخشها
با هم تلفیق شده است (رجوع کنید به همان، 1375 ش ، مقدمة امامی ، ص 14).
مسکویه غرض از تألیف کتاب را دست یافتن به اخلاق و کردار نیکو بیان می کند
(1410، ص 27) و می افزاید که برای این منظور باید به معرفت نفس پرداخت ؛
یعنی ، کمال و غایت و قوا و ملکات نفس را شناخت (همان جا).
مقالة اول این کتاب مشتمل است بر تعریف نفس انسانی ، اثبات تجرد نفس ،
فضائل نفسانی ، قوای نفس و فضائل متناسب با هریک ، بحث از چهار فضیلت یعنی
حکمت و عفت و شجاعت و عدالت که در اینجا تأثیر نظرگاه یونانی بویژه افلاطون
و سپس شرح نظریة ارسطویی اعتدال مشهود است . مقالة دوم مشتمل است بر بحثی
در خلقیات و طبایع ، معرفی صناعت اخلاق که برای نیکوکردن رفتار آدمی و
بهترین صناعت است ، نسبت میان نظر و عمل ، مراتب نفس ، و شیوة تربیت کودکان
. مقالة سوم در بارة تفاوت میان خیر و سعادت و بحث در آرای گوناگون در این
باره است . مقالة چهارم در بارة اعمال انسان ، شرح عوامل زیان کاری در
رفتار و حق خالق بر انسان است و اشاره دارد به اینکه ارسطو در این باب
تصریح بر عبادت نکرده است . مسئلة اختیاری بودن عدالت یا ستمکاری نیز در آن
مطرح شده است . مقالة پنجم در باب انواع محبت ، رأی فلاسفه در باب دوستی و
شرایط آن و بحث در بارة رأی ارسطو در مورد سعادت تام است . مقالة ششم ،
مشتمل است بر بحث از امراض نفسانی و توصیه به محاسبة نفس برای مدافعة درونی
در برابر رذایل و مقالة هفتم در بارة طب نفسانی و درمان بیماریهای اخلاقی ،
مسئلة مرگ ، درمان اندوه و تأثیر ایمان در این امر است .
ادامه مطلب ...